Enerji Yatırım Teşvikleri

Enerji yatırım teşvikleri, günümüz enerji trendleri doğrultusunda yenilenebilir enerji ağırlıklı uygulanmaktadır. Ülkemizin enerji ihtiyacının yenilenebilir kaynaklar ağırlıklı karşılanması amacıyla özel sektör yatırımları teşvik edilmektedir. Güneş, rüzgar, jeotermal, hidroelektrik enerji kaynakları ile termik santraller gibi geleneksel kaynaklar teşvik kapsamındadır. Bunların yanı sıra, atıkların yakıldığı atıktan türetilmiş yakıt ve proses atık ısılarının geri kazanımı yatırımları teşvik edilmektedir. Gerek elektrik enerjisi üretimi gerekse öztüketim amaçlı yatırımlar devlet desteklerinden yararlanmaktadır. A'dan Z'ye tüm yönleriyle enerji yatırım teşvikleri bu sayfada yer almaktadır.

Enerji Yatırımları Nelerdir?

Enerji yatırımları; elektrik enerjisinin üretimi, dağıtımı, depolanması ve enerji verimliliği konularındaki yatırımlardır. Bunlar münferit elektrik enerjisi üretimi amaçlı olabileceği gibi bir tesisin tüketimini karşılama amacı da taşıyabilir. Dahası bir prosesin daha verimli olması ya da atık ısının geri kazanımı amaçlı olabilir. Burada belirtilen yatırımların tamamı teşvik kapsamındadır. Elektrik enerjisi yatırımları iki şekilde yapılabilir, bunlar:

1. Lisanslı Elektrik Enerjisi Üretimi Yatırımları: Enerji Piyasası Düzenleme ve Denetleme (EPDK) Kurumundan lisans alınması gereken yatırımlardır.
2. Lisanssız Elektrik Enerjisi Üretimi Yatırımları: EPDK'dan lisans alınmasına gerek olmadan üretim yapılabilen yatırımlardır.

Enerji yatırım teşvikleri, yatırımın bulunduğu bölgeye bağlı olarak verilmektedir. Bölgesel teşviklerden yararlanan enerji yatırımlarında destek unsurları yatırımın yer aldığı bölgeye göre farklı oranlarda uygulanır.

1. GES - Güneş Enerjisi Santrali Yatırım Teşvikleri

GES ya da Güneş Enerjisi Santrali yatırımları ülkemizde son dönemde son derece hızlı artmaktadır. Temiz ve kolay bir enerji üretim sistemi olan güneş enerjisi öztüketim amaçlı tercih edilmektedir. Son dönemde lisanssız GES yatırımları için 4. bölge yatırım teşvikleri verilmiştir. Bu teşvikler ise yatırımların çok yüksek bir artış hızı göstermesini sağlamıştır.

Lisanssız GES güneş enerjisi santrali yatırımları için bulunduğu bölgeye bakılmaksızın 4. bölgenin destekleri verilmiştir. Eğer yatırım 5. ve 6. bölgelerde ise bu defa kendi bölgesinin teşviklerinden yararlanacaktır. Bu kapsamda, bölgelere göre GES yatırım teşvikleri aşağıdaki tabloda yer almaktadır.

GES - Güneş Enerji Santrali Yatırım Teşvikleri (4. Bölge Destekleri)
Destek Unsuru	1, 2, 3, 4. Bölge	5. Bölge	6. Bölge
KDV İstisnası	VAR	VAR	VAR
Gümrük Vergisi Muafiyeti	VAR *	VAR *	VAR *
Vergi İndirimi (YKO)	%30	%40	%50
SGK Primi İşveren Desteği	7 Yıl	8 Yıl	10 Yıl
SGK Primi İşçi Desteği	YOK	YOK	10 Yıl
Gelir Vergisi Stopajı Desteği	YOK	YOK	10 Yıl
Diğer Destekler	VAR	VAR	VAR

* Bu kapsamda temin edilecek güneş panellerinin yerli olması şarttır.

2. RES - Rüzgar Enerji Santrali Yatırım Teşvikleri

RES ya da Rüzgar Enerji Santrali yatırımlarına sağlanan teşvikler de lisanssız olması halinde 4. bölgenin bölgesel teşvikleridir. Lisanssız RES yatırımı planlayan tüm yatırımcılar için 4. bölge destekleri verilecektir. Bu kapsamda verilen RES yatırım teşvikleri aşağıdaki tabloda yer almaktadır.

Lisanssız rüzgar enerji santrali yatırımları için aşağıda belirtilen teşvikler uygulanmaktadır.

RES - Rüzgar Enerji Santrali Yatırım Teşvikleri (4. Bölge Destekleri)
Destek Unsuru	1, 2, 3, 4. Bölge	5. Bölge	6. Bölge
KDV İstisnası	VAR	VAR	VAR
Gümrük Vergisi Muafiyeti	VAR *	VAR *	VAR *
Vergi İndirimi (YKO)	%30	%40	%50
SGK Primi İşveren Desteği	7 Yıl	8 Yıl	10 Yıl
SGK Primi İşçi Desteği	YOK	YOK	10 Yıl
Gelir Vergisi Stopajı Desteği	YOK	YOK	10 Yıl
Diğer Destekler	VAR	VAR	VAR

3. HES - Hidroelektrik Enerji Santrali Yatırım Teşvikleri

Hidroelektrik enerji santralleri (HES), suyun kinetik ve potansiyel enerjisini elektrik enerjisine dönüştüren tesislerdir. Su, yükseklik farkıyla birlikte türbinlere yönlendirilerek mekanik enerji üretir ve jeneratörler aracılığıyla elektrik enerjisi elde edilir. HES'ler, birçok ulusal ve uluslararası otoriteye göre yenilenebilir ve temiz bir enerji kaynağı olarak kabul edilir. Ülkemizde çok sayıda HES yatırımı bulunmaktadır.

HES yatırımları için Genel Yatırım Teşvik Belgesi düzenlenir. HES yatırım teşvikleri aşağıdaki gibidir.

HES - HİDROELEKTRİK ENERJİ SANTRALİ YATIRIM TŞEVİKLERİ (GENEL)
Destek Unsuru	1, 2, 3, 4 ve 5. BÖLGE	6. BÖLGE
KDV İstisnası	VAR	VAR
Gümrük Vergisi Muafiyeti	VAR	VAR
Gelir Vergisi Stopajı Desteği	YOK	VAR

4. JES - Jeotermal Enerji Santrali Yatırım Teşvikleri

Jeotermal enerji santralleri (JES), yer altında bulunan sıcak su ve buhar kaynaklarını kullanarak elektrik enerjisi üreten tesislerdir. Bu kaynaklar sondajla çıkarılır, türbinlerin dönmesiyle mekanik enerji oluşturulur ve jeneratörlerle elektrik enerjisine dönüştürülür. JES, yenilenebilir ve çevre dostu bir enerji kaynağıdır. Fosil yakıtlara bağımlılığı azaltırken emisyon salınımını da düşürür. Ancak, jeotermal kaynakların sınırlı olduğu bölgelerde kullanılabilirlik sınırlamaları ve bazı çevresel etkileri bulunabilir.

JES yatırımlarına Genel nitelikli Yatırım Teşvik Belgesi düzenlenir. JES yatırım teşvikleri kapsamında sağlanan destek unsurları şunlardır:

JES - JEOTERMAL ENERJİ SANTRALİ YATIRIM TŞEVİKLERİ (GENEL)
Destek Unsuru	1, 2, 3, 4 ve 5. BÖLGE	6. BÖLGE
KDV İstisnası	VAR	VAR
Gümrük Vergisi Muafiyeti	VAR	VAR
Gelir Vergisi Stopajı Desteği	YOK	VAR

5. Termik Enerji Santral Yatırım Teşvikleri

Termik santraller, fosil yakıtların (kömür, petrol veya doğalgaz) yanmasıyla çalışarak elektrik enerjisi üretir. Yakıt, kazanlarda yanarak suyu ısıtır ve oluşan buhar türbinleri döndürerek mekanik enerji üretir. Bu mekanik enerji, jeneratörler aracılığıyla elektrik enerjisine dönüştürülür. Termik santraller, büyük ölçekte elektrik üretimi sağlayabilir, ancak fosil yakıtların yanması sonucu sera gazı ve hava kirliliği emisyonları yayarak çevresel etkilere neden olabilir. Bu nedenle, yenilenebilir enerji kaynaklarına geçiş ve temiz enerji teknolojilerine yatırım önemlidir. Daha verimli ve düşük karbon salınımına sahip termik santrallerin geliştirilmesi, çevresel etkileri azaltmada önemli bir adımdır.

Kömür veya doğalgaza dayalı termik enerji satralleri için Genel nitelikli Yatırım Teşvik Belgesi düzenlenir. Termik enerji santrali yatırım teşvikleri kapsamında uygulanan destekler aşağıdaki tabloda yer almaktadır.

TERMİK ENERJİ SANTRALİ YATIRIM TŞEVİKLERİ (GENEL)
Destek Unsuru	1, 2, 3, 4 ve 5. BÖLGE	6. BÖLGE
KDV İstisnası	VAR	VAR
Gümrük Vergisi Muafiyeti	VAR	VAR
Gelir Vergisi Stopajı Desteği	YOK	VAR

6. ATY Atıktan Türetilmiş Yakıt Yatırım Teşvikleri

Atıktan türetilmiş yakıt (ATY), çeşitli atık kaynaklardan elde edilen ve enerji üretiminde kullanılan bir yakıt türüdür. Bu atık kaynaklar arasında biyokütle atıkları, tarımsal atıklar, ahşap artıkları, endüstriyel atıklar, atık plastikler ve çöp gibi çeşitli malzemeler bulunur. Bu atıklar, uygun işleme ve dönüşüm yöntemleri kullanılarak ATY haline getirilir. Bu işlemler arasında gazlaştırma, piroliz veya termokimyasal dönüşüm teknolojileri yer alabilir. ATY, enerji üretiminde kullanılarak elektrik, ısı veya yakıt olarak değerlendirilebilir. Bu yakıt türü, atıkların bertarafını azaltırken enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesine ve sürdürülebilir enerji üretimine katkıda bulunur. Ayrıca, atıkların enerjiye dönüştürülmesiyle çevresel etkiler de azaltılabilir.

Atıktan Türetilmiş Yakıt yatırımlarına Öncelikli Yatırım Teşvik Belgesi düzenlenir.

7. Atık Isı Geri Kazanımı Yatırım Teşvikleri

Kojen veya cojen olarak kısaltılan atık ısı geri kazanımı, endüstriyel tesislerde veya enerji üretim süreçlerinde ortaya çıkan atık ısıyı yakalayarak kullanılabilir enerjiye dönüştürme yöntemidir. Bu yatırımlar, atık ısıyı elektrik enerjisine veya ısınma/soğutma amaçlarına dönüştürerek enerji verimliliğini artırır, enerji maliyetlerini düşürür ve çevresel etkileri azaltır. Kojen ve atık ısı geri kazanım yatırımları, endüstriyel süreçlerdeki atık ısıyı değerlendirerek enerji tasarrufu sağlar ve sürdürülebilir enerji kullanımını teşvik eder.

Mevcut tesislerin enerji verimliliğini artırmak amacıyla kurulacak atık ısı geri kazanım tesislerine Öncelikli Yatırım Teşvik Belgesi düzenlenir.

8. BES Biyokütle Enerji Santrali Yatırım Teşvikleri

Biyokütle enerji santralleri (BES), organik atıkların enerji üretimi için kullanıldığı sürdürülebilir bir enerji kaynağıdır. Tarımsal atıklar, odun, bitki artıkları ve hayvansal atıklar gibi biyokütle kaynakları, biyogaz veya biyokütle yakma sistemleri aracılığıyla enerjiye dönüştürülür. BES yatırımları, çevre dostu bir enerji üretimi sağlarken organik atıkların bertaraf edilmesine de katkıda bulunur. Bu sayede, biyokütle enerji santralleri hem enerji ihtiyacını karşılar hem de çevresel sürdürülebilirliği destekler. BES yatırımları için Öncelikli Yatırım Teşvik Belgesi düzenlenmektedir.

9. NES Nükleer Enerji Santrali Yatırım Teşvikleri

Nükleer enerji santrali yatırımları, çekirdek enerjisini elektrik enerjisine dönüştüren büyük tesislerdir. Yüksek enerji verimliliği, düşük karbon salımı ve sürekli enerji arzı gibi avantajları vardır. Fakat radyoaktif atık sorunu, güvenlik endişeleri ve maliyet gibi zorlukları da beraberinde getirir. Bazı ülkeler nükleer enerji santrallerine yatırım yaparak enerji güvenliğini ve düşük karbonlu enerji üretimini sağlamayı hedefler. Çok büyük ölçekli enerji üretimi yapabilen nükleer tesisler için Öncelikli Yatırım Teşvik Belgesi düzenlenmektedir.

Enerji Yatırım Teşvikleriyle İlgili Önemli Açıklamalar

Enerji yatırımları ve bu yatırımlara verilen teşviklerle ilgili birçok önemli durum vardır. Bunlar aşağıda açıklanmıştır.

1. Stratejik yatırımların teşviki kapsamında, münhasıran tesisin enerji ihtiyacını karşılamak üzere yapılacak doğalgaza dayalı olmayan enerji yatırımları da stratejik yatırım teşviklerinden yararlanır. Bu durumda, tesisin kurulu gücü ile orantılanacak kısım yatırıma dahil edilir.
2. Arazi, arsa, royalti, yedek parça ve amortismana tâbi olmayan diğer harcamalar ile 5520 sayılı Kanun gereği finans ve sigortacılık konularında faaliyet gösteren kurumlar, iş ortaklıkları, 4283 sayılı Yap-İşlet Modeli ile Elektrik Enerjisi Üretim Tesislerinin Kurulması ve İşletilmesi ile Enerji Satışının Düzenlenmesi Hakkında Kanun ve 3996 sayılı Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap- İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanun kapsamında gerçekleştirilen yatırımlar vergi indirimi desteğinden yararlanamaz.
3. Finans ve sigortacılık kurumları, iş ortakları veya yap-işlet modeli ile yapılacak elektrik enerjisi yatırımlarına yer tahsisi verilmez.
4. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının vereceği proje onayına istinaden, yıllık asgari 500 ton eşdeğer petrol (TEP) enerji tüketimi olan mevcut imalat sanayi tesislerinde gerçekleştirilecek, mevcut durumuna göre en az yüzde onbeş oranında enerji tasarrufu sağlayan enerji verimliliğine yönelik yatırımlar öncelikli yatırım teşviklerinden yararlanır.
5. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından düzenlenen geçerli bir maden işletme ruhsatı ve izni kasamında 3213 sayılı Maden Kanununun 2. maddesinin 4-b grubunda yer alan madenlerin girdi olarak kullanıldığı elektrik enerjisi yatırımları öncelikli teşviklerden yararlanır. Yani yerli kömür ve linyitle çalışan termik santraller için öncelikli yatırım teşvik belgesi verilir.
6. Yenilenebilir enerji üretimine yönelik türbin ve jeneratör imalatı ile rüzgar enerjisi üretiminde kullanılan kanat imalatı yatırımları öncelikli yatırım teşviklerinden yararlanır.
7. Nükleer enerji santrali yatırımları öncelikli yatırım teşviklerinden faydalanır.
8. Jeotermal enerji ile veya enerji santralleri atık ısısı ile konut ısıtma/soğutma yatırımları bölgesel teşviklerden yararlanır.
9. 19/6/2012 tarihinden önce Enerji Piyasası Düzenleme Kurumundan lisansı alınmış olan komple yeni ve tevsi yatırımlar ile özgül yakıt tüketimini asgari %15 ornında azaltmaya yönelik modernizasyon cinsi enerji yatırımları hariç doğalgaza dayalı elektrik üretimi yatırımları teşvik edilmez.
10. Güneş enerjisinden elektrik üretimi yatırımlarında; modernizasyon niteliğindeki yatırımlar, 240 KW altı kapasitedeki (çatı dâhil) enerji yatırımları teşvik edilmez.